Mal veya hizmetlerin satışı ile yetkili olanlar tüketiciye kullanıma hazır ürün teslim etmekle yükümlüdür. Verilen hizmet veya satılan mal kusurlu, ayıplı ise satıcı bu ayıptan sorumludur. Maldaki ayıp amacına uygun çalışmasını önleyebilir, alınması gereken verimi azaltabilir. Kısa süreli kullanım sonrası işlevsiz hale gelebilir. Hizmet ayıbı ise eksiklik ve hata kaynaklı başkaca sorunlara yol açabilir.
Mal ve hizmetlerin teslim esnasında satıcının belirttiği şekilde olması gerekir. Tüketicinin ürün veya hizmetten verim alabilmesi için örnek ve modele uygunluğu aranır. Bu şartları taşımayan ürün veya hizmet sözleşmeye aykırılık teşkil eder. Tüketicinin yasal seçimlik haklarını kullanabilmesi sözleşmeye aykırılıktan kaynaklanır. Öncesinde belirtilen şartları taşımayan ürün veya hizmet tüketicinin zararına yol açtığında ayıplı malın telafi edilmesine imkan vermiştir.
Bir mal ve hizmetin ayıplı veya kusurlu sayılması için;
Tanıtım, reklam, ambalaj, etiket ve ilanlarda yer alan özelliklerini taşımaması aranır. Teşhir ürünlerinde ayıplı mal için seçimlik haklar kullanılması mümkün değildir. Teşhir ürünlerini satın alanlar malın ayıplı olma ihtimaline katlanmak zorundadır. Teşhir edildiğinde ürünün başına gelenleri de kabul etmiş sayılır.
Tüketicinin amaçladığı faydanın azalması veya ortadan kalkmasına neden olacak eksikliklerin olması
Ürünün teknik düzenlemesinde veya satıcı tarafından belirtilen niteliklerinde aykırılık olması
Kullanıma engel durumların oluşmasına müsait olması
Sayılan bu durumlarda malın ayıplı veya kusurlu olduğu kabul edilir. Ayıplı veya kusurlu mala karşı yasal haklarınızı kullanmak için avukatınızla görüşebilirsiniz. Bazı satıcılar ve hizmet sağlayıcıları ayıp veya kusur halinde üzerine düşenleri yerine getirmek istemez. Sorumluluktan kaçındığı gibi yasal yolları kullanırken de engellemeye çalışır. Satıcının sorumluluktan kaçındığı hallerde avukat ile iletişime geçmek en iyisidir. Özellikle yüksek miktarda ödeme yaparak satın aldığınız eşya veya hizmetlerde ayıp halinde bunun tazmin edilmesi gerekir. Satıcı telafi veya diğer seçimlik haklara yanaşmıyorsa en iyisi Tüketici Mahkemelerine başvurmaktır Tüketici mahkemelerine başvurmadan önce izlenecek prosedürler ve aşamalar hakkında bilginiz olmalıdır. Ayıplı veya kusurlu mala karşı yasal haklarınızı kullanmadan önce ilgili komisyonlara başvurma zorunluluğu aranır. Tüketici olarak hangi yasal ve seçimlik haklarınızı kullanacağınızı bilmiyorsanız avukatla iletişime geçmek en iyisidir. Ayıplı veya kusurlu mal ile hizmete karşı tüketmeniz gereken yasal yollar ve prosedürler hakkında sizi yönlendirir.
Sözleşmeye aykırı ifanın olduğu durumlarda bunun giderilmesi önem taşır. Sözleşmeye aykırı ifalar açıkça düzenlendiğinden yasal haklarınızı kullanabilirsiniz. Sözleşmeye aykırı ifanın söz konusu olduğu durumlar;
Montajının tüketicinin yapması gereken satışlarda montaj talimatlarında hata veya eksiklik olması
Montajın satıcıya ait olduğu durumlarda gerektiği gibi yapılmaması
Sözleşmede öngörülen sürede teslim edilmemesi
Ayıplı mal kadar ayıplı hizmetle de çok karşılaşılır. Ayıplı hizmet kapsamı açıkça belirlenmiştir. Bir hizmetin sözleşmede belirtilen sürede başlamaması veya hizmetin taşıması gereken niteliklere sahip olmaması durumlarında ortaya çıkar. Hizmet sorumlusunun sözleşmeye uygun olarak ifa etme yükümlülüğü vardır. Reklam, tanıtım ve ilanlarda yer alan özellikleri taşımayan hizmet hakkında da seçimlik haklar kullanılabilir. Hizmetten yararlanmayı imkansız kılan, faydasını azaltan veya eksiklik içeren her durumda seçimlik haklar tüketici tarafından seçilebilir. Ayıplı hizmetin söz konusu olduğu durumlara örnek olarak; bir mekanın servis ve temizlik işinin alınıp gerektiği gibi yapılmamasıdır. Müşteriler huzursuz ve rahatsız ise mekan sahibi personelin hizmetinin ayıplı olduğunu sağlayıcıya iletir.
Zararın boyutuna göre sağlayıcı hizmete ilişkin sorumluluğu yerine getirmekle yükümlüdür. Hizmet verilen seçimlik haklarını kullanabilir. Sonrasında sağlayıcı ayıplı hizmetten ötürü ayıba neden olan kişiye rücu edebilecektir. Ayıplı hizmeti tespit etmek ve delilleri ile sunmak ayıplı mala göre daha zordur. O nedenle ayıplı hizmetin söz konusu olduğu durumlarda dava açma hakkını avukatınızla kullanın. Ayıp ve seçimlik hakların dengesini kurarak size en uygun, avantajlı yolu gösterir. İtibar kaybı yaşamamak ve müşterilerinizi yeniden kazanmak için avukatla çalışın.
Tüketici ayıplı hizmete karşı 4 farklı seçimlik hak kullanabilir. Ayıplı hizmette seçimlik haklar;
Hizmet sonucu ortaya çıkan eserin ücretsiz onarılmasını isteme
Ayıp oranında bedelden indirim isteme
Hizmetin yeniden görülmesini isteme
Sözleşmeden dönme
Bu seçimlik hakları ihtiyacınıza göre kullanabilmeniz de mümkündür. Eserin ücretsiz onarılmasını isteme ve hizmetin yeniden görülmesini isteme haklarında tüketicinin hizmetten yararlanma amacı da göz önüne alınmalıdır. Süresi geçtikten sonra anlam ifade etmeyen bu iki seçimlik hakkın kullanımı tüketiciye kalmıştır. Ayıplı hizmet seçimlik haklar dışında tazminat talep etme şansınız da vardır. Tüketici ayıplı hizmetten ötürü uğranılan maddi ve manevi zarara karşı dava açabilecektir. Bu davanın açılması için 2 yıllık zamanaşımı süresi belirlenmiştir. Ayıplı hizmet nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası için dilekçe iyi hazırlanıp deliller sunulmalıdır. Aksi halde davayı kazanmanız mümkün olmaz. Bunun için mutlaka avukatla görüşün. Avukatınız ayıplı hizmet nedeniyle maddi ve manevi tazminat taleplerinin tümünü alacaktır.
Bir malın veya hizmetin ayıplı olduğu, sözleşmeye aykırı teslim edildiği hakkında iddiada bulunan kişiye ispat yükümlülüğü yüklenmiştir. Tüketici aykırı ifanın olduğunu ispat etmek zorunda olduğundan bunu deliller ile ortaya koymalıdır. Satıcı ise sözleşmeye aykırı ifanın olmadığını deliller ile ileri sürmelidir. Mahkeme aşamasında deliller ve ispat yükü ile yüklenen alıcı zamanında uygun delilleri toplamalıdır. Video, belge, resim veya diğer deliller ile sözleşmeye aykırı ifanın olduğunu, malın ayıplı teslim edildiğini ispat edebilir. Avukat değilseniz ispat yükü ve dava dilekçesi hazırlama hususunda eksikleriniz olur. Ne kadar haklı olsanız da doğru ve nitelikli savunma yapmadığınızda zararınız tazmin edilmeyecektir. Sözleşmeye aykırılık veya ayıplı mal nedeniyle mahkemeler tüketicinin yanında olsa da bunun ispatı aranır. Nasıl ve ne şekilde ispat edeceğinizi, dilekçe hazırlayacağınızı bilmiyorsanız süreciniz uzayabilir. Komisyona başvuru anında ne kadar fazla delil ve içerik sunar, doğru dilekçe hazırlarsanız talepleriniz de karşılık bulur. Tüketici hakları komisyonunda haklarınızı arayıp çözüm bulmak için avukatla çalışın.
Tüketici Hukukunda Ayıplı Mal Ve Hizmet
Bir malın veya hizmetin ayıbını ileri sürebilmek için belirlenen yasal süre sınırı vardır. Malın tüketiciye teslim edilmesinden sonra 6 ay içinde ortaya çıkan ayıplarda, malın ayıplı olduğu kanaatine varılır. 6 ay içinde ortaya çıkan ayıplardan satıcının sorumlu olduğu düşünüldüğünden ispat yükü de satıcıdadır.
Bu halde tüketiciye ispat yükü yüklenmese de avukatla doğru istemde bulunmak da önemlidir. Ayıp ihbar süresini kaçırmamak ve bildirimi usulüne uygun yapmak için avukatınızla konuşabilirsiniz. Tüketici hukukunda ayıplı mal veya hizmette ayıp ihbarı için belirlenen süre yoktur. Kanunda açıkça bir süre öngörülmese de makul süre içinde ayıp ihbarının yapılması aranır. Kullanıma bağlı sorunlar ile ayıplı maldaki sorunların karıştırılmaması için makul süre içinde bildirim yapmak zorunludur.
Tüketicinin seçimlik haklarını kullanabilmesi için;
Satıcı veya hizmet sağlayıcına ayıbın bildirilmesi gerekir.
Bildirim yazılı veya sözlü olarak yapılabileceğinden şekil şartı yoktur.
Ayıp ihbarı makul süre içinde yapılmalıdır.
Bu şartlar gerçekleştiği takdirde satıcı tüketiciye seçimlik haklarını kullandırmak zorundadır. Bazen bu şartlar gerçekleşse de satıcı seçimlik hakların kullanılmasına yanaşmaz. Süresi içinde ilgili yerlere başvuru yapıp hakkınızı arayabilirsiniz. Avukatınız komisyona başvuru ve dava sürecini yakından takip edecektir. Bu sayede hak kaybınız olmayacağı gibi ayıp da giderilmiş olur.
Ayıplı mallarda zamanaşımı süresi de belirlenmiştir. Kanunda veya sözleşmede ayıplı mala ilişkin daha uzun istem süresi belirlenmediyse teslimden itibaren 2 yıl içinde ayıptan sorumluluk ortadan kalkar. Ayıp sonradan ortaya çıksa dahi sorumluluk için belirlenen zamanaşımı süresi 2 yıldan fazla olamaz. Konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda ise taşınmazın tesliminden itibaren 5 yıldır. İkinci el ürünlerde ise satıcının ayıplı maldan sorumluluğu 1 yıldan az olamaz. Yalnız ikinci el ürünlerde ayıptan sorumluluk hususunda önemli olan bu ayıbın bilinmemesidir. İkinci el konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda ise bu süre 3 yıldan az olamaz. Ayıplı mallarda zamanaşımı süresinin istisnası ağır kusur halidir. Hile veya ağır kusur durumlarında ayıptan sorumlulukta zamanaşımı süresi uygulanmaz.
Ayıplı Malda Tüketicinin Seçimlik Hakları Nelerdir?
Türk Borçlar Kanunu’nda açıkça tüketicinin seçimlik hakları düzenlenmiştir. Tüketicinin hangi durum ve şartlarda bu seçimlik hakları kullanacağı bellidir. Tüketici malı satın almadan önce ayıbın varlığından haberdar ise veya ayıbı kabul etmişse ayıplı mala ilişkin seçimlik hakları kullanamaz. Hangi ayıpları kabul ettiyse bunlara karşı talepte bulunamaz. Ancak talep ettikleri dışında farklı bir ayıp söz konusu ise bu durumda da ayıplı mala ilişkin seçimlik hakları kullanabilir.
Tüketici seçimlik haklarını kullanırken ortaya çıkacak tüm masraflar satıcı tarafça ödenmek zorundadır. Tüketicinin bu seçimlik hakları kullanırken masraf ödeme yükümlülüğü bulunmaz. Tüketicinin seçimlik hakları;
Satılanı geri vermek suretiyle sözleşmeden dönme
Satılanı alıkoyup satışla orantılı olarak satış bedeli üzerinden indirim isteme
Fazla masraf gerektirmiyorsa tüm masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarımını isteme
İmkan bulunması halinde satılanı ayıpsız benzeri ile değiştirilmesini isteme
Tüketicinin tercih ettiği bu seçimlik haklardan biri satıcı tarafından yerine getirilir. Kanunda da belirtildiği üzere seçimlik haklar dışında tüketicinin talep ettiklerini satıcı yerine getirmek zorunda değildir. Satıcıdan ziyade ürünü ithal edene veya üreticiye karşı da ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi istenebilir. Ücretsiz onarım ve malın ayıpsız misli ile değişim halinde satıcı güçlüğe düşüyorsa tüketici sözleşmeden dönebilir veya ayıp oranında indirim isteyebilir. Aldığınız mal yönünden hangisi avantajlı ise onu seçebilirsiniz. Haklarınızı tespit edip sonrasında sorun yaşamamak için zamanında taleplerinizi karşı tarafa iletmelisiniz. Zaman konusunda hukuki bilginiz yoksa avukatınızdan destek alabilirsiniz.
Bazı seçimlik haklarda satıcının müteselsil sorumluluğu vardır. Ücretsiz onarım veya ayıpsız misli ile değişim haklarının kullanılmasında müteselsil sorumluluk doğar. Satıcı, üretici ve ithalatçı ile birlikte bu sorumluluğu paylaşır. Bu durumlarda üretici ve ithalatçı malın kendi sorumluluğundan çıktıktan sonra ayıbın oluştuğunu delillerle ispat etmesi halinde sorumlu tutulmaz. Ücretsiz onarım veya ayıpsız misli ile değişim haklarından birinin seçilmesi halinde satıcının ürünün tesliminde belirlenen süreye uyması gerekir. Talep satıcıya iletildikten sonra 30 gün içinde, konut veya tatil amaçlı taşınmazlarda ise 60 iş günü içinde ayıp giderilmelidir. Onarım veya yeni bir ürün bu süreler içinde teslim edilmek zorundadır. Tüketicinin sözleşmeden dönmesi veya ayıp oranında bedel üzerinden indirim istediği durumlarda ise indirim miktarı veya ürünün bedeli derhal tüketiciye iade edilmek zorundadır.
Ayıplı mal ve hizmette tüketicinin haklarının neler olduğu ve iade süreçleri herkesi yakından ilgilendirir. Özellikle mesafeli satışlarda bu konuda çok mağduriyet yaşanır. Mağduriyet yaşamamak ve haklarınızı korumak için İstanbul Zeytinburnu’nda hizmet veren Gür Hukuk ile iletişime geçin. Tüm süreci titizlikle yönetip haklarınızı savunduğundan ayıplı mal ve hizmet hususunda kaybınız da olmaz.